Raport na temat pomocy psychologicznej Fundacji Polskie Forum Migracyjne dla osób przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców.
W tym bardzo sugestywnie zatytułowanym raporcie, Fundacja Polskie Forum Migracyjne, wspierana przez Save the Children Polska, opublikowała pionierskie badanie ujawniające poważny brak wsparcia psychologicznego dla osób przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców (SOC) w Polsce. To pierwszy tego typu dokument w Polsce, który podsumowuje doświadczenia organizacji pozarządowej w zakresie udzielania pomocy psychologicznej mieszkańcom tych ośrodków. Opiera się na opiniach prawników specjalizujących się w prawie migracyjnym, psychologów pracujących z cudzoziemcami oraz na świadectwach samych migrantów z doświadczeniem detencji.
„Nasz raport pokazuje, że osoby przebywające w SOC-ach, w tym dzieci oraz osoby szczególnie wrażliwe, są narażone na poważne zagrożenia dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Ta sytuacja wymaga natychmiastowej reakcji ze strony władz. Uniemożliwienie zewnętrznym psychologom dostępu do cudzoziemców przebywających w SOC-ach jest sprzeczne z Ustawą o cudzoziemcach, która przewiduje ich prawo do kontaktu z organizacjami pozarządowymi udzielającymi im wsparcia w takich ośrodkach”.
Agnieszka Kosowicz, Prezeska Zarządu Fundacji Polskie Forum Migracyjne.
Kluczowe wnioski z raportu
- Niewystarczający dostęp do wsparcia psychologicznego: Liczba psychologów jest niewystarczająca w stosunku do liczby osób potrzebujących wsparcia. To ograniczenie ma poważne skutki dla zdrowia psychicznego osób zatrzymanych, z których wiele przeszło traumatyczne doświadczenia w swoich krajach pochodzenia lub podczas podróży do Polski.
- Wrażliwość określonych grup: Prawnicy i psychologowie ostrzegają, że dzieci oraz osoby należące do szczególnie wrażliwych grup nadal przebywają w zamkniętych ośrodkach, co stanowi poważne zagrożenie dla ich zdrowia i rozwoju psychofizycznego.
- Bariery dla organizacji pozarządowych: Raport potwierdza, że organizacje pozarządowe napotykają bariery w dostępie do osób potrzebujących w SOC-ach.
Psychologowie wskazują w raporcie na negatywny wpływ detencji na zdrowie psychiczne osób przebywających w ośrodkach, które często mają już traumatyczne doświadczenia z krajów pochodzenia lub z podróży do Polski. Zgłaszane problemy obejmują stany lękowe i depresyjne, samookaleczenia i kryzysy suicydalne. Eksperci podkreślają, że zgodnie z prawem krajowym i międzynarodowym, zatrzymywanie migrantów w SOC-ach powinno być środkiem ostatecznym, z jak najkrótszym możliwym czasem trwania. Jednak obecne praktyki w Polsce często przeczą tej zasadzie.
„W czasach, gdy europejskie centrum ciężkości przesuwa się w stronę Polski, apelujemy do polskich władz o odejście od stosowania środków szkodliwych dla migrantów, szczególnie dzieci. Te nieletnie osoby pochodzą zazwyczaj z obszarów dotkniętych konfliktami, niosąc ze sobą ciężki bagaż traum. Każde dziecko ma prawo do równego dostępu do wsparcia psychicznego, a Polska może dać przykład, jak to zrobić, pokazawszy przecież światu jedną z najlepszych odpowiedzi humanitarnych w 2022 roku przy największym napływie uchodźców od czasów II wojny światowej”.
Bujar Hoxha, Dyrektor Save the Children Polska.
Nasze rekomendacje
W odpowiedzi na wskazane wyzwania, raport rekomenduje podjęcie konkretnych i praktycznych kroków przez polskie władze, opartych na uznaniu prymatu wolności nad detencją. Podkreśla potrzebę wdrożenia skutecznych mechanizmów identyfikacji, uwzględniających sytuację prawną oraz zdrowotną cudzoziemców, poprawy dostępu do pomocy psychologicznej dla osób przebywających w SOC-ach, zwiększenia zaufania cudzoziemców do instytucji państwowych oraz zwiększenia skuteczności rozwiązań instytucjonalnych poprzez rozważenie alternatyw do detencji, takich jak praca case-managerów.
