Zmiany specustawy po 1 lipca 2024

Od początku lipca nasi ukraińscy beneficjenci często zwracają się z pytaniami dotyczącymi zmian, które wprowadziła nowelizacja ustawy specjalnej. Postanowiliśmy wyjaśnić kwestie, które budzą najwięcej wątpliwości beneficjentów.

Ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 854), która weszła w życie z dniem 1 lipca, wnosi szereg ważnych zmian dla obywateli Ukrainy dot. legalizacji pobytu, zatrudnienia, uzyskania statusu UKR, potwierdzenia tożsamości, obowiązku szkolnego dla dzieci, wsparcia finansowego oraz mieszkalnego. 

Przede wszystkim nowelizacja przedłuża legalny pobyt  dla wszystkich obywateli Ukrainy, których termin legalnego pobytu na podstawie odpowiedniego dokumentu (zezwolenia na pobyt, karty pobytu, wizy, ruchu bezwizowego, dobrowolnego powrotu  itd.) kończy się po 24.02.2024 do 30 września 2024. Szczegóły o przedłużeniu legalnego pobytu na terytorium RP dla obywateli Ukrainy znajdziesz tutaj.

Uwaga! Zmienia się termin na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL ze statusem UKR z 30 dni od dnia przybycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na „niezwłocznie po przybyciu”! Ustawa wprowadza zasadę potwierdzania tożsamości wyłącznie na podstawie ważnego dokument podróży przy nadawaniu numeru PESEL oraz obowiązek obywateli Ukrainy do potwierdzenia swojej tożsamości w dowolnym organie gminy w terminie 60 dni od daty wydania dokumentu podróży w przypadku, gdy ich numer PESEL nadany został w oparciu o inny dokument niż ważny dokument podróży.

Nowelizacja pozwala obywatelom Ukrainy ze statusem UKR ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy i umożliwia ubieganie się o udzielenie w.w. zezwolenia: 

• dla członka rodziny obywatela Rzeczypospolitej Polskiej – dla małżonka obywatela polskiego oraz dla małoletniego dziecka małżonka obywatela polskiego (art. 158 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach)
• w celu połączenia się z rodziną (art. 159 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach).

Ustawa wprowadza także nową ścieżkę dalszej legalizacji pobytu dla obywateli Ukrainy objętych ochroną czasową. Będzie to możliwość otrzymania karty pobytu ważnej przez 3 lata dla osób spełniających następujące warunki:

• w dniu 4 marca 2024 r. posiadały status UKR
• w dniu złożenia wniosku o wydanie karty pobytu posiadają status UKR
• posiadały nieprzerwany status UKR przynajmniej przez 365 dni

Nowelizacja specustawy uzależnia przyznanie i wypłatę świadczenia wychowawczego (tzw. 800 plus) oraz świadczenia „Dobry Start” od tego, czy dziecko realizuje odpowiednio obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny lub obowiązek nauki w szkole należącej do polskiego systemu edukacji; rozwiązanie to będzie obowiązywać od okresu świadczeniowego rozpoczynającego się 1 czerwca 2025 r. oraz roku szkolnego 2025/2026.

Nowelizacja uchyla podstawy do uzyskania przez obywatela Ukrainy ze statusem UKR jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie,  w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Poniżej przedstawiamy częste pytania naszych beneficjentów:

• Jestem obywatelem Ukrainy, posiadam status UKR, czy w związku ze zmianami do specustawy, mogę uzyskać kartę CUKR, jeżeli nie pracuję i nie prowadzę działalności gospodarczej?

Tak, obywatele Ukrainy, przebywający na podstawie statusu ochrony czasowej UKR, mogą starać o kartę pobytu z adnotacją CUKR, jeżeli spełniają łącznie wymienione wymagania:

• w dniu 4 marca 2024 r. posiadał status UKR
• w dniu złożenia wniosku o wydanie karty pobytu posiada status UKR
• posiadał nieprzerwany status UKR przynajmniej przez 365 dni

Według oficjalnych informacji podanych przez UDSC, wniosek o wydanie karty pobytu będzie składany wyłącznie w formie elektronicznej z wykorzystaniem usługi on-line udostępnionej przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców na dedykowanym formularzu (który zostanie określony stosownym rozporządzeniem). Przepisy dotyczące tego procesu wejdą w życie dopiero wraz z uruchomieniem usługi on-line. Szczegółowe informacje na temat tej procedury będą udostępnione przed oddaniem do użytku usługi on-line, które planowane jest w przyszłym roku.

• Jestem obywatelem Ukrainy posiadam Kartę Polaka, czy mogę zostać uznany za obywatela Polski jeżeli został mi nadany status UKR?

Tak, na podstawie pochodzenia polskiego – posiadania Karty Polaka można wnioskować o uznanie za obywatela polskiego, ale dopiero po co najmniej rocznym nieprzerwanym pobycie na terytorium RP na podstawie pobytu stałego. Najpierw należy starać się o zezwolenie na pobyt stały, a dopiero po roku pobytu na podstawie w.w. zezwolenia można złożyć wniosek o uznanie za obywatela Polskiego.

Z opisem procedury wnioskowania oraz wymaganiami można zapoznać się na tej stronie. 

• Jestem obywatelem Ukrainy, nie posiadam statusu UKR, przyjechałem w ramach ruchu bezwizowego. Czy mogę pracować w Polsce bez zezwolenia?

Tak, obywatele Ukrainy, którzy legalnie przebywają na terytorium RP, mogą pracować w Polsce bez zezwolenia na pracę, ponieważ mają warunkowy dostęp do rynku pracy na podstawie Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Określenie „warunkowy dostęp” przewiduje warunek złożenia powiadomienia przez pracodawcę w ciągu 7 dni od dnia zatrudnienia obywatela Ukrainy. Przypominamy, że warunkiem legalnego zatrudnienia jest zawarta umowa (umowa o pracę/ umowa zlecenia/ umowa o dzieło) z pracodawcą w 2 egzemplarzach dla każdej ze stron umowy. 

Przypominamy, że od 1 lipca 2024 r. obowiązuje minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości 4 300 zł brutto/mc oraz minimalna stawka godzinowa w wysokości 28,10 zł brutto/godz.

Szczegółowo o zasadach powierzenia pracy obywatelowi Ukrainy na podstawie powiadomienia oraz o złożeniu powiadomienia przeczytasz tutaj.

• Czy posiadając status UKR mogę wyjeżdżać z Polski nie tracąc statusu? Czy zmieniły się zasady przekroczenia granic dla obywateli Ukrainy w związku z nowelizacją specustawy?

Obywatele Ukrainy, którzy posiadają status ochrony czasowej w Polsce (UKR) mogą wyjeżdżać z Polski na tyle, ile potrzebują. Nie ma zakazu wyjazdu dla takich osób z kraju. Jeżeli obywatel chcę zachować status UKR, jego wyjazd nie może potrwać dłużej niż 30 dni, w przeciwnym razie, straci on ten status. Warunkiem przekroczenia granicy dla takich obywateli  jest posiadanie ważnego paszportu, zaktualizowana aplikacja mObywatel i dokument Diia.pl. Prosimy pamiętać, że status ochrony czasowej jest udzielany w celu zapewniania bezpieczeństwa dla osób, którzy opuścili swój kraj pochodzenia lub określony obszar geograficzny, z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktów etnicznych lub rażących naruszeń praw człowieka. Więcej o elektronicznym dokumencie Diia.pl tutaj i tutaj.

Ważne wskazówki oraz informacje od Straży Granicznej nt. przekroczenia  granicy dla obywateli Ukrainy ze statusem UKR tutaj. 

• Jestem obywatelką Ukrainy, byłam w Polsce w 2022 roku po rozpoczęciu wojny w Ukrainie, uzyskałam status UKR. Wróciłam do Ukrainy pod koniec roku 2022 z powodów rodzinnych. Teraz chciałabym wrócić do Polski z powodów działań wojennych. Czy mogę ponownie uzyskać status UKR?

Jeżeli obywatel Ukrainy nie posiada statusu ochrony czasowej w innym państwie UE, wjedzie do Polski np. w ramach ruchu bezwizowego, może ubiegać się ponowny o status UKR. Prosimy  pamiętać, że od 1 lipca termin złożenia wniosku  w urzędzie gminy na status UKR jest „niezwłocznie po przybyciu” ,co znaczy jak najszybciej, bez zbędnej zwłoki.

Więcej o zmianach, które wprowadza nowelizacja ustawy specjalnej od 1 lipca 2024 r. tutaj.

• Gdzie szukać mieszkania w ramach państwowego programu wsparcia 40+?

Od 1 lipca weszła zmiana dotycząca wsparcia mieszkalnego 40+ dla obywateli Ukrainy. Obecnie, obywatele Ukrainy, którzy przyjechali do Polski w związku z działaniami wojennymi mogą zamieszkać w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania, prowadzonych przez podmioty które podpisały umowę z wojewodą. Osoby, które potrzebują wsparcia w zakwaterowaniu, mogą zwrócić się do gminy lub powiatu, na terenie którego aktualnie przebywają, o pomoc w znalezieniu miejsca w Obiektach Zakwaterowania Zbiorowego, znajdujących się na terenie tej gminy, albo powiatu.

W województwie Mazowieckim można uzyskać informacje o wskazaniu ewentualnego miejsca zastępczego zakwaterowania:

•  od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-16.00 osobiście w Międzykulturowym Ośrodku Rozwoju Społecznego przy ul. Targowej 81 w Warszawie lub telefonicznie pod numer 885 466 439.
•   w weekendy oraz od poniedziałku do piątku w godzinach 16.00-8.00 w Stołecznym  Centrum Bezpieczeństwa pod numerem: 22 443 01 12.
•    987 w Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego, numer dostępny całodobowo, 7 dni w tygodniu.

Osoby zamieszkujące miejscowości poza Warszawą mogą kontaktować się wyłącznie z numerem 987 dostępnym całodobowo, 7 dni w tygodniu.