Raport na temat pomocy psychologicznej Fundacji Polskie Forum Migracyjne dla osób przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców, dostępny jest już online! Istnieje także możliwość zamówienia wersji drukowanej.
Wszyscy wokół cierpią – w tym bardzo sugestywnie zatytułowanym raporcie, Fundacja Polskie Forum Migracyjne, wspierana przez Save the Children Polska, opublikowała pionierskie badanie ujawniające poważny brak wsparcia psychologicznego dla osób przebywających w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców (SOC) w Polsce. To pierwszy tego typu dokument w Polsce, który podsumowuje doświadczenia organizacji pozarządowej w zakresie udzielania pomocy psychologicznej mieszkańcom tych ośrodków. Opiera się na opiniach prawników specjalizujących się w prawie migracyjnym, psychologów pracujących z cudzoziemcami oraz na świadectwach samych migrantów z doświadczeniem detencji.
- Opisujemy działanie systemu związanego z detencją, warunki panujące w SOC-ach i alternatywne metody, które mogłyby być stosowane, aby zapewnić ochronę praw podstawowych cudzoziemców.
- Nasze psycholożki i psycholodzy piszą o specyfice ich pracy i rekomendują opracowanie nowych standardów, narzędzi i metod pomocy psychologicznej z osobami przebywającymi w SOC-ach. Tłumaczą, jak destrukcyjnie detencja wpływa na wszystkich, którzy się w niej znaleźli, w tym także i szczególnie na dzieci.
- Zamieszczamy również relacje osób, które były umieszczone w zamkniętych ośrodkach. Mówią o trudnych warunkach bytowych, przemocy ze strony strażników, kryzysach psychicznych, w tym próbach samobójczych, ciągłym oczekiwaniu na decyzję i strachu przed deportacją.
„Nasz raport pokazuje, że osoby przebywające w SOC-ach, w tym dzieci oraz osoby szczególnie wrażliwe, są narażone na poważne zagrożenia dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Ta sytuacja wymaga natychmiastowej reakcji ze strony władz. Uniemożliwienie zewnętrznym psychologom dostępu do cudzoziemców przebywających w SOC-ach jest sprzeczne z Ustawą o cudzoziemcach, która przewiduje ich prawo do kontaktu z organizacjami pozarządowymi udzielającymi im wsparcia w takich ośrodkach”.
Agnieszka Kosowicz, Prezeska Zarządu Fundacji Polskie Forum Migracyjne.
Kluczowe wnioski z raportu
- Niewystarczający dostęp do wsparcia psychologicznego: Liczba psychologów jest niewystarczająca w stosunku do liczby osób potrzebujących wsparcia. To ograniczenie ma poważne skutki dla zdrowia psychicznego osób zatrzymanych, z których wiele przeszło traumatyczne doświadczenia w swoich krajach pochodzenia lub podczas podróży do Polski.
- Wrażliwość określonych grup: Prawnicy i psychologowie ostrzegają, że dzieci oraz osoby należące do szczególnie wrażliwych grup nadal przebywają w zamkniętych ośrodkach, co stanowi poważne zagrożenie dla ich zdrowia i rozwoju psychofizycznego.
- Bariery dla organizacji pozarządowych: Raport potwierdza, że organizacje pozarządowe napotykają bariery w dostępie do osób potrzebujących w SOC-ach.
„Myślę, że w SOC-ach nawet 90% osób potrzebuje wsparcia psychologicznego – bo nikt ich nie słucha. Ludzie żyją w niepewności, sami ze sobą, aż w końcu niektórzy z nich tracą nad sobą kontrolę. Jeden z naszych pacjentów po próbie samobójczej mówił, że obudził się w szpitalu, ale nie wie, dlaczego się tam znalazł. Nie pamiętał, co zrobił, ani nie pamiętał niczego, co zdarzyło się potem.
Niektórzy trafiają do SOC-u po trudnych wydarzeniach: byli gwałceni, bici, zamykani w więzieniach. Po czym od razu, znowu, trafiają za kraty – do SOC-u. Możesz mówić im tysiąc razy, że to ośrodek zamknięty – dla nich to jest więzienie. Wszyscy tak mówią: „więzienie”. Dla mnie też było. Ktoś mi powiedział, że przecież nie, bo nie byłem przestępcą. Żałowałem, bo w SOC-u jest gorzej. W więzieniu masz w celi choćby telewizor, a w SOC-u ani telefonu, ani internetu. Nie masz kontaktu z rodziną, bliskimi. I nie wiesz, kiedy to się skończy”.
Darin Loka – uchodźca z południowego Kurdystanu, spędził w SOC-ach kilka miesięcy. Pracuje jako tłumacz humanitarny, założyciel Stowarzyszenia Mova – język bez barier, laureat Nagrody im. Olgi Kersten-Matwin w 2023 roku.
Nasze rekomendacje
W odpowiedzi na wskazane wyzwania, raport rekomenduje podjęcie konkretnych i praktycznych kroków przez polskie władze, opartych na uznaniu prymatu wolności nad detencją. Podkreśla potrzebę wdrożenia skutecznych mechanizmów identyfikacji, uwzględniających sytuację prawną oraz zdrowotną cudzoziemców, poprawy dostępu do pomocy psychologicznej dla osób przebywających w SOC-ach, zwiększenia zaufania cudzoziemców do instytucji państwowych oraz zwiększenia skuteczności rozwiązań instytucjonalnych poprzez rozważenie alternatyw do detencji, takich jak praca case-managerów.
Raport został objęty patronatem honorowym Rzeczniczki Praw Dziecka Moniki Horna-Cieślak.
Dowiedz się więcej
