MIGRACJE
Postulaty do polityków i polityczek
Apel organizacji członkowskich Konsorcjum Migracyjnego
Wybory do parlamentu pokazały potrzebę zmian. Nadzwyczajne zaangażowanie społeczeństwa
obywatelskiego w postaci rekordowej frekwencji, zdecydowanego poparcia dla ugrupowań
demokratycznych i zwrotu w kierunku pluralizmu politycznego przy jednoczesnym odrzuceniu
ksenofobicznego (rasistowskiego) referendum, dają nadzieję na budowę nowoczesnego podejścia
do migracji w Polsce.
Migranci oraz migrantki stanowią i będą stanowić stały element naszej rzeczywistości.
Potrzebujemy merytorycznej rozmowy na ten temat i konkretnych rozwiązań.
Oto najważniejsze:
1. Polityka migracyjna państwa
● apelujemy o rozpoczęcie prac nad polityką migracyjną dla Polski. Potrzebujemy dokumentu
ramowego uwzględniającego nowe ruchy migracyjne i ich przyczyny
(w tym zmiany klimatyczne), który będzie oparty na rzetelnych danych naukowych
i długoterminowy. Dokument powinien powstawać w sposób jawny, partycypacyjny
i włączający perspektywę osób migrujących.
● polskie społeczeństwo potrzebuje przygotowania do funkcjonowania w świecie zróżnicowanym.
Konieczne są:
○ systematyczna edukacja społeczna na temat migracji, bez straszenia i populizmu,
○ kształcenie kadr urzędniczych i służb na różnych szczeblach,
○ regularne i oparte na faktach informowanie opinii publicznej o zmianach migracyjnych
dotyczących Polski.
2. Bezpieczeństwo pracy osób migrujących
● Postulujemy przebudowę sposobu zatrudniania cudzoziemców, w tym:
– oddzielenie ścisłego związania pracownika cudzoziemskiego z pracodawcą – zezwolenia powinny
być wydawane na wykonywanie określonej pracy w Polsce (lub ew. na określonym terenie), a nie
u konkretnego pracodawcy,
– odbiurokratyzowanie, uproszczenie procedur oraz ich elektronizacja i automatyzacja,
REGON: 525917947, NIP: 5252965231, KRS: 0001044295
– wprowadzenie pełnej i wyłącznej odpowiedzialności za nielegalne (niezgodne z prawem)
zatrudnienie cudzoziemców na pracodawców, wprowadzenie braku jakiejkolwiek
odpowiedzialności cudzoziemców za ten proces.
● Wnioskujemy o reformę i wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy poprzez:
– znaczne dofinansowanie PIP i zwiększenie liczby inspektorów pracy,
– usunięcie jakichkolwiek funkcji karzących cudzoziemców za niezgodne
z prawem zatrudnienie, łącznie z obowiązkiem denuncjacji tych osób Straży Granicznej – PIP
powinna być instytucją wspierającą pracowników, w tym także cudzoziemskich,
– wprowadzenie uprawnienia ustalania przez inspektora pracy istnienia stosunku pracy
(pracodawca miałby prawo odwołać się do sądu),
– objęcie kompetencją PIP kontrolowania umów zlecenia,
– wyposażenie inspektora pracy w możliwość nałożenia na pracodawcę obowiązku
natychmiastowej wypłaty pracownikowi zaległych i niewypłaconych wynagrodzeń (ze stosunku
pracy lub umów zlecenia),
– zmianę trybu pracy inspektorów pracy poprzez obowiązek rozmowy
z pracownikami podczas kontroli, a nie ograniczanie się wyłącznie do analizy dokumentacji.
● Konieczna jest ochrona pracowników i pracowniczek przed wykorzystaniem na rynku pracy
(w tym przed pracą przymusową i handlem ludźmi) – w szczególności w zakresie pomocy
interwencyjnej (zamieszkanie, wyżywienie) oraz legalizacji pobytu i pracy.
3. Pogranicze polsko-białoruskie
Apelujemy o:
● Natychmiastowe zaprzestanie dokonywania przez Straż Graniczną wywózek (push backów) osób
migrujących znajdujących się na polsko-białoruskim pograniczu oraz uchylenie rozporządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2021 r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na
określonych przejściach granicznych (Dz.U. 2021 poz. 1536) jako dokumentu wydanego
z przekroczeniem uprawnień ustawowych, co zostało potwierdzone w orzecznictwie sądów
administracyjnych.
● Natychmiastowe wstrzymanie rozpoczętej na początku października budowy kolejnej
prowizorycznej zapory powstającej ciągnącej się wzdłuż muru granicznego. Powstające właśnie
zasieki z concertiny (zwoje drutu żyletkowego) na wysokość człowieka stanowią zagrożenie dla
zdrowia i życia osób poszukujących w Polsce ochrony oraz dzikich zwierząt żyjących w Puszczy
Białowieskiej.
● Przyjmowanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej od wszystkich osób, które
w sposób wyraźny lub dorozumiany zgłoszą taką chęć.
● Demilitaryzacja strefy nadgranicznej – wycofanie wojska oraz Wojsk Obrony Terytorialnej
ze strefy nadgranicznej lub powierzenie im wyłącznie funkcji związanych z obroną państwa,
a nie z zarządzaniem migracją.
REGON: 525917947, NIP: 5252965231, KRS: 0001044295
● Dekryminalizacja pomocy humanitarnej na pograniczu poprzez umorzenie wszystkich
postępowań karnych oraz karno-administracyjnych prowadzonych przeciw osobom
aktywistycznym działającym na polsko-białoruskim pograniczu, w tym uchylenie wszystkich
mandatów nałożonych na osoby przebywające w strefie zamkniętej utworzonej pierwotnie
na mocy przepisów o stanie wyjątkowym (Rozporządzenie Prezydenta RP z 2 września 2021 r.
w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego), a następnie przedłużonych nowelizacją ustawy
o ochronie granicy państwowej z 17 listopada 2021 r.
● Dbałość o przestrzeganie standardów ochrony praw człowieka przez służby mundurowe, poprzez
stworzenie niezależnego mechanizmu skargowego prowadzącego postępowania dyscyplinarne
wobec funkcjonariuszy SG, Policji, Służby Więziennej i innych służb w sprawach dotyczących
naruszeń praw człowieka. W skład takiego ciała powinny wchodzić osoby eksperckie, wybrane
w sposób transparentny i niezależny od polityków i polityczek.
● Wszczęcie postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych wobec osób zaangażowanych
w naruszanie praw człowieka osób migrujących oraz aktywistycznych udzielających pomocy
humanitarnej na pograniczu, a także ich przełożonych.
● Wprowadzenie zmiany praktyki wnioskowania przez Straż Graniczną o detencję (będącą
pozbawieniem wolności cudzoziemców w celu zabezpieczenia postępowania administracyjnego)
jako rutynowej formy postępowania z osobami migrującymi. Umieszczanie w ośrodku
strzeżonym powinno być wyjątkiem, a SG powinna stosować się w tym zakresie do wytycznych
Sądu Najwyższego (wyrok z dn. 20 czerwca 2023 r., sygn. II KK 148/22) oraz trybunałów
międzynarodowych, w tym:
– “stosowanie detencji wobec cudzoziemców w związku z ubieganiem się przez nich o ochronę
międzynarodową, jest środkiem ostatecznym i wymaga szczególnego uzasadnienia”
(II KK 148/22),
– detencja dzieci (w tym także tych podróżujących z rodzicami) musi być uważana za bezwzględny
wyjątek (wyrok ETPCz z 26 marca 2020 r. w Bilalova i inni przeciwko Polsce), a zasada dobra
dziecka musi być bezwzględnie uznawana za naczelną zasadę w tych sprawach, przy czym “dobra
dziecka nie można sprowadzić wyłącznie do kwestii zdrowotnych” (II KK 148/22). Ponadto w
przypadku rodzin obowiązkowe jest indywidualne zbadanie sytuacji każdego z członków rodzin,
w tym każdego z dzieci (wyrok ETPCz z 17 stycznia 2023 w sprawie Minasian i inni p. Republice
Mołdawii).
● Zlecenie Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury przeprowadzenia szkoleń dla sędziów
orzekających w sprawach detencyjnych prezentujących standardy międzynarodowe w tym
zakresie, których Polska jest zobowiązana przestrzegać.
● Wzmocnienie osobowe i finansowe Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur działającego
w ramach Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, by prowadził częstsze kontrole w ośrodkach
strzeżonych.
