Komentarz
Fundacji Polskie Forum Migracyjne
do zmian przepisów spec-ustawy przyjmowanych w związku z koronawirusem
(projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – druk nr. 299).
Od kilku tygodni PFM przyjmuje telefony od zdesperowanych cudzoziemców, którzy tracą pracę, mieszkanie, kończy im się legalny pobyt albo nie mogą wyjechać do swojego kraju.
Przepisy, które Sejm przyjął 27 marca, regulują część ważnych spraw, szczególnie w kontekście legalizacji pobytu cudzoziemców. Inne ważne obszary pozostają nieuregulowane – na nie chcemy zwrócić uwagę.
Dostęp cudzoziemców do wsparcia socjalnego
Obecnie na ponad 440 tysięcy osób przebywających w Polsce na podstawie zezwoleń na pobyt, 256 tysięcy posiada karty pobytu czasowego. Co do zasady nie dają one dostępu do pomocy społecznej – i ograniczają możliwość wsparcia w sytuacjach kryzysowych.
Obserwujemy, że w ostatnim czasie cudzoziemcy częściej tracą pracę, w związku ze spowolnieniem gospodarki ten trend zapewne będzie się w najbliższych tygodniach utrzymywał. W rezultacie tysiące cudzoziemców mogą stracić pracę, źródło utrzymania. Obserwujemy wzrost liczby cudzoziemców, którzy tracą możliwość wynajmu mieszkania. Ci ludzie za chwilę znajdą się w życiowym kryzysie, utkną w Polsce, niektórzy bez możliwości wyjazdu do własnego kraju. Będą potrzebowali pomocy społecznej, do której nie mają obecnie w Polsce dostępu. Polski system noclegowni dla bezdomnych nie jest w stanie przyjąć wszystkich tych osób.
Sytuacja cudzoziemców na rynku pracy – trudności w zmianie pracy
Polskie przepisy przewidują, że prawo do pracy jest wydawane na wykonywanie konkretnej pracy u konkretnego pracodawcy. Proponowana obecnie zmiana przepisów uwzględnia potrzeby ludzi, którzy mogą pracować u obecnego pracodawcy. Nie uwzględnia jednak sytuacji, gdy osoba traci pracę. Posiadane obecnie zezwolenie, nawet o przedłużonej ważności, nie uprawnia cudzoziemca do szukania innej pracy, innego pracodawcy – do tego potrzebne jest nowe zezwolenie, na które czeka się miesiącami, a procedura jego uzyskania jest obecnie utrudniona przez pandemię.
Innymi słowy, osoba, która zostaje zwolniona z pracy, nie ma możliwości szybkiego podjęcia legalnie innej pracy. Pozostaje bez środków do życia.
Edukacja dzieci cudzoziemskich
PFM świadczy pomoc rodzinom cudzoziemskim w nauce polskiego i odrabianiu lekcji online – widzimy, jak wiele trudności mają rodziny cudzoziemskie z zapewnieniem edukacji dzieciom w tym czasie.
Wbrew założeniom systemu, nie każda rodzina ma dobry dostęp do internetu, który może udostępnić dziecku. Często przeszkodą w śledzeniu informacji ze szkoły jest bariera językowa. Część rodziców cudzoziemskich nie jest świadoma, że dzieci mają obecnie lekcje online albo pracują zdalnie. Część rodziców nie jest w stanie, z powodu braku znajomości języka polskiego, wesprzeć dziecko w nauce w domu.
W rezultacie, szybko rosną zaległości dzieci cudzoziemskich, które nie są przecież w stanie same uczyć się języka obcego w domu ani prowadzić samodzielnie zdalnej edukacji w obcym dla siebie języku.
Bardzo nas cieszy tok myślenia prawodawcy i przyjęcie specjalnych przepisów przyjmowanych w związku z rozwojem pandemii, które dążą do legalizacji pobytu cudzoziemców na ten trudny czas – na pewno już opracowane przepisy są ważne dla cudzoziemców i rozwiązują część problemów.
Doceniamy w szczególności:
- zalegalizowanie pobytu cudzoziemców, którym wygasają dokumenty pobytowe (wizy, karty pobytu, pobyt w ramach ruchu bezwizowego) – na czas do 30 dni po zakończenia stanu epidemii/zagrożenia epidemiologicznego.
- wydłużenie o taki sam czas prawa do wykonywania pracy dla osób, którym to prawo wygasa w okresie epidemii/zagrożenia epidemiologicznego (zarówno w przypadku osób posiadających zezwolenia na pracę, jak oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi)
- wstrzymanie obowiązku wyjazdu z Polski dla cudzoziemców zobowiązanych do powrotu do kraju pochodzenia do 30 dni po ustaniu epidemii/zagrożenia epidemiologicznego
Wczoraj przepisy w tej sprawie przyjął Sejm, czekają jeszcze na akceptację Senatu. Prawodawca zakłada, że przepisy wejdą w życie z dniem 1 kwietnia 2020 r.